IA logo
IA logo
Blog icon

BLOG

Boekrecentie 'De Architectura'

Datum: 25 Feb 2014
Auteur: Paul Goes

Een aantal jaren geleden speelde ik een spelletje met mijn dochter (toen 3 jaar oud). Het doel van het spelletje is dat zij een lichaamsdeel, dat ik noem, bij zichzelf aanwijst. Na een aantal lichaamsdelen (makkelijke zoals arm, been, hoofd, neus, oor) was ik van plan om het iets moeilijker te maken en vroeg ik haar ‘Waar zit je navel?’. Tot mijn verrassing wees ze niet haar navel aan, maar antwoordde ze simpelweg ‘In het midden!’.

Logisch toch? Dit antwoord maakte me wel nieuwsgierig en ik besloot hier eens naar te googlen. Een van de eerste antwoorden die naar voren kwamen was de tekening ‘The Vitruvian Man’ van Leonardo da Vinci. In deze bekende tekening worden lichaamsproporties weergegeven en gerelateerd aan een volmaakt vierkant en volmaakte cirkel. In de tekening is te zien dat de navel inderdaad het midden van het lichaam is (het centrum van de cirkel).

Vitruvian Man

Verder onderzoek leerde dat deze tekening gebaseerd is op een beschrijving van lichaamsproporties opgesteld door Marco Vitruvius Pollio in zijn boeken over architectuur ‘De Architectura’. Dit wordt beschouwd als het oudst bekende werk over klassieke architectuur. Als enterprise architect was ik benieuwd wat Vitruvius over architectuur beschreven heeft en hoe dit relateert aan mijn beroep. Ik vond een Engelse vertaling van ‘De Architectura’ op het Internet en downloadde het met de intentie het te gaan lezen. Het duurde echter tot een aantal maanden geleden voordat ik de tijd had dit daadwerkelijk te doen.

‘De Architectura’ is rond 15 voor Christus geschreven door Romeinse architect Vitruvius aan zijn beschermheer Ceasar Augustus. Het bestaat uit tien boeken die het beroep van architect beschrijven en die richtlijnen geven voor uiteenlopende bouwprojecten. De tien boeken beslaan de volgende onderwerpen: architectuur, kenmerken van een architect en stadsplanning (boek 1), bouwmaterialen (boek 2), bouwen van tempels (boek 3 en 4), bouwen van openbare gebouwen (boek 5), bouwen van woonhuizen (boek 6), vloeren en pleisterwerk (boek 7), vinden van water en bouwen van aquaducten (boek 8), wetenschappen en zonnewijzers (boek 9) en machines zoals oorlogsmachines, watermolens en irrigatiesystemen (boek 10).

Het lezen ervan was een plezier. Allereerst vanwege de beschrijving van het beroep van architect. Daarnaast was het verbazingwekkend om te zien hoeveel kennis men toen al had, maar ook leuk om te zien welke kennis men nog niet bezat (bijvoorbeeld t.a.v. de aarde, de zon en de maan). Uitermate interessant waren ook de beschrijving van het plaatsen van resonerende schalen in theaters ten einde de hoorbaarheid van de menselijke stem te verbeteren en de beschrijving van technieken waarmee ze de visuele imperfectie van kolommen (waardoor deze boven smaller lijken dan onder) trachten te maskeren. De boeken beschrijven zelfs in detail de stelling van Phytagoras en de wet van Archimedes.

Wat kan eruit geleerd worden door een enterprise architect?:

  • Architectuur wordt gebezigd op verschillende niveaus.
    De boeken beschrijven verschillende niveaus van stadsplanning tot gebouwconstructie tot materialen en het gebruik van gereedschappen.
  • Architectuur gaat over de balans tussen structuur, bruikbaarheid en schoonheid.
    Vitruvius noemt dit fermitas (sterkte), utilitas (functie) en venustas (schoonheid).
  • Architectuur gaat om kwaliteit.
    Vitruvius benoemt o.a. geschiktheid, arrangement, proporties, uniformiteit, consistentie en kosten als kwaliteitsattributen.
  • Een architect moet een generalist zijn in plaats van een specialist.
    Vitrivius stelt dat architectuur een wetenschap is die voortkomt uit meerdere andere wetenschappen. Een architect behoeft een brede kennis en opleiding.
  • Een architect moet zowel theoretisch als praktisch ingesteld zijn.
    Alleen dan kan een architect beslagen ten ijs komen. Niet alleen het ontwerp is van belang, ook de uiteindelijke uitvoering.
  • Een architect moet zijn kennis delen.
    Vitruvius stelt dat door het delen van kennis het nageslacht in staat gesteld wordt hier op voort te borduren ten einde het ‘hoogste niveau van kennis’ na te streven.
  • Architectuur beschouwt wetgeving als belangrijke input.
    Vitruvius geeft een voorbeeld van een wet die de dikte van een aan een openbare weg grenzende muur voorschrijft en welke impact deze heeft op de architectuur.
  • In architectuur is testen onontbeerlijk.
    Vitruvius geeft een voorbeeld van het testen van stenen in de zomer en winter, lang voordat deze in een gebouw toegepast worden.
  • Architectuur maakt gebruik van patronen.
    Vitruvius beschrijft verschillende patronen voor het leggen van stenen en beschrijft verschillende bouwstijlen voor tempels.
  • Architectuur moet kunnen omgaan met onzekerheid.
    Vitrivius geeft aan dat het noodzakelijk kan zijn om het ontwerp aan te passen aan de materialen die op een bouwlocatie voorhanden zijn.
  • Architecten moeten verantwoordelijkheid dragen voor hun opleveringen.
    Vitruvius is voorstander voor een wet waarbinnen de architect toegestaan wordt om de geschatte kosten voor een project met een kwart te overschrijden. Wordt de overschrijding echter groter dan zal de architect dit uit eigen zak moeten betalen.
  • Een architectuurbeschrijving moet aandacht besteden aan de ‘big picture’.
    Vitruvius geeft toe dat technische details al snel een ontwerp ondoorzichtig kunnen maken. Hij besluit om beknopt te zijn in het definiëren van termen.

Ik denk dat dit een lijst is dat de meeste enterprise architecten zullen herkennen.

Als stof tot nadenken besluit ik met een citaat (uit de introductie van boek 6):

"Niemand haalt het in zijn hoofd om thuis welk beroep dan ook uit te oefenen (dat van een schoenmaker bijvoorbeeld, of andere nog makkelijker) met uitzondering van dat van architect, en dat, omdat velen die het beroep beoefenen er niet echt bedreven in zijn, maar zich ten onrechte architect noemen."

Reageren op dit blogartikel:

Comment Box is loading comments...
<< Artikel Blog overzicht Artikel >>

Recente artikelen

16 oktober 2015
Archimate scripting Archimate Model Exchange

25 maart 2015
Archi Canvas Archi Canvas Templates

20 maart 2015
Wordle Cloud Wordle Cloud Vergelijking

4 maart 2014
Modelleertips Vijf modelleertips